Geschiedenis
 Handboogschieten die de mens kent is de oudste sportdiscipline.De handboog is bekend als jachtwapen uit de oudheid. Natuurlijk zijn er behoudens stenen pijlpunten weinig stoffelijke resten, maar volgens muur of rotsschilderingen gaan we terug tot ± 75.000 jaar voor onze jaartelling.
Enige tijd geleden (2008) kwam het vierde deel uit van de “Traditional Bowyer’s Bible”. Eén van de hoofdstukken die mijn aandacht trok, was “The Copper Age Bow”, ofwel ‘De boog uit de kopertijd’. Daarin stond een overzicht van de bogen die in Europa waren gevonden in dat tijdperk, maar ook ervoor en erna. De kopertijd begon ruwweg, afhankelijk van de plaats, rond 6000 jaar geleden en eindigde zo’n 3500 jaar geleden. In het overzicht kwam ik een aantal beroemde historische bogen tegen, zoals de Stellmoor boog (ca. 9500 v.Chr.) en de Holmegaard boog (ca. 7000 v.Chr.).
Heel beroemd is natuurlijk ook Otzi, de ijsman, die goed geconserveerd werd gevonden in de Alpen, bij wie naast een bijl en een mes, ook een pijl met vuurstenen punt werd gevonden.
Maar … in dat overzicht kwam ik ook Nederlandse vindplaatsen tegen, en daarachter zag ik de namen van de archeologen Lanting, Kool, Casparie en Van Hinte. Ik besloot eens te “googlen” op die namen. Ik vond heel interessante informatie over oeroude bogen die in Nederlandse bodem zijn gevonden.
Er is een aardig aantal pre- of vroeghistorische bogen gevonden in Nederlandse bodem:
Hardinxveld-Giessendam, 4900 v.Chr.·
Hazendonk, 4300 v.Chr.·
Spijkenisse, 2500 v.Chr.·
Stadskanaal, 2600-2400 v.Chr.·
De Zilk, 2000-1700 v.Chr.·
Leeuwarden-Heechterp, 50 v.Chr. –
Aalsum, 700-
Wassenaar, 800-
De Hardinxveld-Giessendam boog.
De boog van Hardinxveld-Giessendam is gevonden tijdens opgravingen voor-
afgaande aan de aanleg van de Betuweroute, in de Polderweg-lokatie, in 1997/1998. Het is een incomplete boog, gemaakt van iep (olm) en is gebroken bij de handgreep. Van de boog resteert ongeveer een meter. De boog loopt vanaf de greep taps toe naar de nok en heeft een D-vorm. De armen hebben een verwijding bij de nokken. De restanten van de boog bevinden zich in het Archeologisch Instituut te Leiden.
De Hazendonk boog.
De Hazendonk boog is gevonden bij opgravingen bij Hazendonk. Het gaat hier om een fragment van de boog, met een lengte van ca.
De Spijkenisse boog.
Ook in dit geval is er sprake van een incomplete boog, gemaakt van taxus. De boog werd gevonden bij archeologische opgravingen bij Spijkenisse (de Hekelingen-III locatie). De boog is breed bij de greep en loopt taps toe naar de uiteinden van de armen. In het midden van de armen heeft de boog een D-vorm en verloopt naar bijna volledig rond. De grootste breedte van de boog bedraagt
De Stadskanaal boog.
Een prachtige boog in het Drents Museum te Assen, die ik toevallig heb gezien tijdens de tentoonstelling “Go China! Het Terracotta Leger van Xian, Schatten van de eerste keizers van China”. Dit is een complete boog, gemaakt van taxus, met een lengte van
vertoont duidelijk verwijderde zijtakken met 19 jaarringen en laat ook heel duidelijk slechte groeiperioden van de boom zien, waarbij duidelijk is dat die slechte periode zich zo’n 10 tot 20 jaar voor het kappen van boom heeft plaatsgevonden.
De Zilk boog.
Opnieuw een boog van taxus, die zich bevindt in het Rijksmuseum voor Oudheden te Leiden. Deze boog is gebroken, maar vrijwel compleet, en is gevonden aan de rand van de “oude duinen” ten westen van De Zilk, gemeente Noordwijkerhout. De boog is gemaakt van een onregelmatige en gekromde stam, waarschijnlijk zo’n 50 to 60 jaar oud. Deze boog een meer een flatbow-type, op de grootste breedte ca.
De Leeuwarden-Heechterp boog.
Dit is een gebroken en incomplete boog die is gevonden in een zogenaamde “hoogterp” (in het Fries “heechterp”) ten noordoosten van Leeuwarden rond 1927. De huidige lengte van de boog is
De Aalsum boog.
Deze gebroken en incomplete boog, gemaakt van taxus, bevindt zich in het Groninger Museum te Groningen en werd gevonden bij het afgraven van de terp te Aalsum, gemeente Oldenhove. De boog heeft geen duidelijke greep en loopt taps toe naar de nokken. De restanten hebben een lengte van
De Wassenaar boog.
Opnieuw een gebroken en incomplete taxusboom, die zich bevindt in het Rijksmuseum voor Oudheden te Leiden. De boog werd rond 1856 gevonden op landgoed Backershagen bij Wassenaar. De oorspronkelijke lengte van de boog was 180 tot
Bron: “Bows from the
Casparie en R. van Hinte.
=======================================================
AMSTERDAM - Wetenschappers hebben Zuid-Afrika de resten gevonden van door
mensen gemaakte pijlpunten.
De wapens zijn waarschijnlijk 64.000 jaar oud.
De puntige stenen zijn gevonden in oude grondlagen bij de Grotten van Sibudu.
De stenen bevatten resten van bloed en die volgens de onderzoekers van de
Universiteit van Johannesburg informatie hebben opgeleverd over de manier waarop,
de wapens werden gebruikt. Zo blijkt uit verspreiding van de bloed- en botresten dat
de puntige stenen niet waren bevestigd op speren, maar dienden als de uiteinden
van pijlen.
De ontdekking bewijst mogelijk dat de technologie die het gebruik van pijl en boog
mogelijk maakte, ongeveer 20.000 jaar eerder ontstond dan tot nu toe werd aan-
genomen. Dat schrijven de onderzoekers in het wetenschappelijk Antiquity.
Lijm
Op de pijlpunten zijn ook resten van een lijmachtige substantie aangetroffen. De
wetenschappers vermoeden dan ook dat de stenen werden vastgemaakt op houten
schachten, "De aanwezigheid van lijm suggereert dat mensen in staat waren om
samengesteld gereedschap te produceren", verklaart hoofdonderzoeker Marlize
Lombard op BBC News. "Dit gereedschap bevatte verschillende elementen die werden
geproduceerd uit verschillende materialen die aan elkaar werden gelijmd om één
voorwerp te maken,"
Sociale vaardigheden
Volgens de wetenschappers verraadt het gebruik van pijl en boog, veel over de c
ognitieve mogelijkheden van de mensen die 64.000 jaar geleden leefde, "Het jagen
met pijl en boog vereist een planning in meerdere fases, het verzamelen van materiaal
en het ontwikkelen van gereedschap” , schrijven de wetenschappers in het tijdschrift
Antiquity. "Ook beschikten deze mensen waarschijnlijk al over een, groot arsenaal
aan sociale en communicatieve vaardigheden.
©NU.nl/Dennis Rijnvis
  Â